I. Mở bài:
Nguyễn Quang Sáng là nhà văn trưởng thành trong quân ngũ từ hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Ông chuyên viết về cuộc sống chiến đấu và con người Nam Bộ.
Truyện “Chiếc lược ngà” sáng tác năm 1966 tại chiến trường miền Tây Nam bộ, kể về tình cha con của anh Sáu và bé Thu vô cùng cảm động.
II. Thân bài:
1. Tình cảm của bé Thu đối với cha:
2. Tình cảm của anh Sáu dành cho con – người cha thương yêu con vô cùng:
– Tình cảm anh Sáu dành cho con trong chuyến về phép:
Anh háo hức, chờ đợi giây phút được gặp con và khao khát được nghe tiếng gọi “ba” của đứa con.
Cái tình cha con cứ nôn nao trong con người anh. Xuồng chưa cập bến, anh nhún chân nhảy thót lên và bước vội vàng những bước dài, vừa bước vừa khom lưng đưa tay đón chờ con.
Anh mong được nghe một tiếng gọi “ba” của con bé, con bé chẳng bao giờ chịu gọi.
Tìm đủ mọi cách để gần gũi con: Suốt ngày anh chẳng đi đâu xa, lúc nào cũng vỗ về con.Anh ngồi im giả vờ không nghe, chờ nó gọi “ Ba vô ăn cơm”. Trong bữa cơm, anh gắp trứng cá cho con…
Hụt hẫng, đau khổ khi con không nhận mình là cha: Anh không ghìm nổi xúc động, vết thẹo dài bên má đỏ ửng, giần giật, giọng lặp bặp, run run; Ba đây con… Anh đứng sững,nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại, hai tay buông xuống như bị gãy. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên phải cười vậy thôi.
Vì quá thương con nên anh bực mình trước sự phản ứng thái quá của bé Thu: Giận quá không kịp suy nghĩ, anh vung tay đánh vào mông con bé và hét lên: Sao mày cứng đầu quá vậy, hả? – Hạnh phúc tột cùng khi con nhận ra anh là “ba”, gọi ba trong tiếng thét; anh ôm con“rút khăn lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con”
– Tình cảm anh Sáu với con được thể hiện khi trở về đơn vị (sau chuyến về phép).
Ân hận, day dứt vì hành động đánh con lúc nóng giận; nhớ lời con dặn, anh tìm ngà và làm chiếc lược cho con. Anh còn khắc lên chiếc lược dòng chữ ”Yêu nhớ tặng Thu, con của ba” dòng chữ chứa bao nhiêu tình cảm sâu nặng của người cha.
Trong một trận càn của giặc, anh bị thương. Trước lúc hy sinh, ông nhờ bạn mình chuyển cây lược đến cho bé Thu.
→ Chiếc lược là biểu tượng của tình phụ tử, là chiếc lược yêu thương.
3. Ông sáu là người sống có lý tưởng:
Là người chiến sĩ cách mạng giàu lòng yêu nước, dũng cảm kiên cường, cống hiến, hy sinh cả cuộc đời mình cho sự nghiệp cách mạng…
III. Kết bài:
Cốt truyện chặt chẽ, có những tình huống bất ngờ nhưng hợp lý.
Khắc hoạ tâm lý, tính cách nhân vật rất thành công.
Lựa chọn nhân vật kể chuyện thích hợp; chủ động xen vào những ý kiến bình luận suy nghĩ để dẫn dắt sự tiếp nhận của người đọc, người nghe (Ông Ba vừa là người chứng kiến câu chuyện, vừa là người trực tiếp tham gia vào câu chuyện. Lời kể vừa khách quan,vừa bộc lộ sâu sắc cảm xúc ý nghĩ của nhân vật, làm cho câu chuyện trở nên đáng tin cậy. Người kể lại chủ động điều khiển nhịp kể theo trạng thái cảm xúc của mình).
Sử dụng hình ảnh có ý nghĩa biểu tượng: “Chiếc lược ngà” có ý nghĩa nối kết các nhân vật trong tác phẩm, vừa là biểu hiện cụ thể của tình cảm người cha dành cho con – vừa là biểu tượng tình cha con sâu nặng.
Về nội dung: Truyện diễn tả một cách cảm động tình cảm của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh, qua đó tác giả khẳng định và ca ngợi tình cảm cha con thiêng liêng như một giá trị nhân văn sâu sắc. Đằng sau câu chuyện được kể một cách khách quan là tiếng nói lên án chiến tranh xâm lược gây bao đau khổ cho con người.
Bài văn mẫu
Nguyễn Quang Sáng được biết đến là cây bút tiêu biểu của mảnh đất Nam Bộ. Truyện ngắn của ông hấp dẫn người đọc bởi tình huống truyện tự nhiên, kịch tính, bất ngờ, có tính chất đảo chiều, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế. “Chiếc lược ngà” là một tác phẩm tiêu biểu. Truyện ca ngợi tình cha con thiêng liêng, cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.
Truyện ngắn “Chiếc lược ngà” được sáng tác năm 1966 khi tác giả đang hoạt động ở chiến trường Nam Bộ trong những năm cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra vô cùng ác liệt. Truyện xoay quanh hai tình huống bất ngờ. Tình huống thứ nhất là cuộc gặp gỡ bất ngờ của cha con ông Sáu sau tám năm xa cách nhưng Thu lại không chịu nhận ông Sáu là ba.Đến lúc thu nhận ra ba thì cũng là lúc ông Sáu phải lên đường. Tình huống thứ hai là khi trở lại căn cứ, ông Sáu dồn hết tình cảm nhớ thương con vào việc làm lược cho con. Nhưng khi cây lược hoàn thành thì ông Sáu hi sinh phải nhờ bác Ba đem được về trao tận tay cho con gái. Tình huống truyện tự nhiên, kịch tính bất ngờ, có tính chất đảo ngược tình thế tạo cho câu chuyện hấp dẫn, đồng thời làm nổi bật tình cha con thiêng liêng, cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.
Ông Sáu xa cách con từ lúc con chưa đầy một tuổi, mãi tám năm sau mới có dịp về thăm nhà, thăm con, biết bao nhớ mong yêu thương, biết bao vui mừng, sung sướng “cái tình người cha cứ nôn nao trong người anh”. Nhất là khi trông thấy một đứa trẻ độ 8-9 tuổi, tóc cắt ngang vai, mặc quần đen áo bông đỏ đang chơi nhà chòi dưới bóng cây xoài trước sân nhà,… đoán biết đó là con, ông không thể chờ xuống cập bến mà nhón chân nhảy thót lên bờ l, bước vội vàng những bước dài rồi gọi con, giọng lặp bặp, run run, khom người dang tay đón chờ con. Vết thẹo dài bên má phải lại ửng lên, giần giật,… Đó chính là niềm vui mừng xúc động và biết bao khát khao của người cha khi gặp lại con, muốn ôm con vào lòng để được nghe tiếng gọi ba. Nhưng đáp lại tình cảm của ông Sáu ra là sự sợ hãi bỏ chạy của bé Thu: con bé giật mình tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạ lùng. Nhất là khi ông Sáu tiến lại gần với vẻ mặt xúc động thì con bé mặt tái đi, vụt chạy và thét má. Hành động ấy khiến ông Sáu sững sờ, đau đớn: “anh đứng sững lại đó… mặt anh sầm lại, hai tay buông xuống như người bị gãy”.
Những ngày ông Sáu ở nhà, tưởng chừng đó chỉ là những phản ứng ban đầu rồi sau đó bé Thu sẽ lại quấn quýt bên ba. Nhưng ông Sáu càng tìm cách gần gũi bé Thu, mong được nghe tiếng gọi ba từ con bé thì con bé lại càng phản ứng quyết liệt, đẩy ông ra xa, nhất định không chịu gọi một tiếng ba. Ông Sáu chẳng đi đâu xa, lúc nào cũng vỗ về con mong được nghe tiếng gọi ba của con bé. Khi má bắt phải gọi ba vào ăn cơm thì con bé gọi trống không: “Vô ăn cơm” rồi “Con kêu rồi mà người ta không nghe”. Khi nấu cơm phải chắt nước, cần sự giúp đỡ của ba thì con bé cũng nói trống không: “Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!”, thậm chí nó còn thách thức lại: “Cơm sôi rồi, nhão bây giờ”. Khi ông Sáu vẫn ngồi im chờ nó gọi một tiếng ba thì con bé tự tay làm lấy, vừa làm miệng còn lẩm bẩm điều gì đó. Trước những hành động ương bướng của con bé, ông Sáu chỉ biết khe khẽ lắc đầu và cười vậy thôi. Ông không giận con mà càng thương con hơn. Đặc biệt trong bữa cơm, khi ông Sáu gắp bỏ trứng cá vào bát Thu, con bé để yên đó rồi bất ngờ hất tung lên. Khi bị ông Sáu đánh, nó không khóc gắp bỏ lại trứng cá vào trong bát rồi lẳng lặng xuống xuồng sang bên nhà ngoại, khi đi còn cố khua dây buộc xuống kêu thật to. Thời gian nghỉ phép lại không còn nữa, không hiểu vì sao bé Thu lại phản ứng quyết liệt như vậy. Ông đánh con mà trong lòng ông đau như cắt.
Trong đêm ở với ngoại, nghe ngoại giải thích về vết thẹo trên mặt ông Sáu, thái độ của bé Thu đã có sự thay đổi: nằm im, lăn lộn và thỉnh thoảng lại thở dài như người lớn. Sáng hôm sau, nó theo ngoại về nhưng chỉ đứng từ xa, lúc vào góc nhà, lúc tựa cửa. Vẻ mặt của nó không bướng bỉnh, nhăn mày cau có, vẻ mặt nó sầm lại buồn rầu, cái nhìn không ngơ ngác, không lạ lùng, nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa. Đặc biệt lúc ông Sáu khoác ba lô lên vai chào từ biệt, đôi mắt mênh mông của bé Thu bỗng xôn xao. Tình cha con bỗng dưng nổi dậy trong người nó. Bé Thu thét tiếng ba – tiếng kêu như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người. Cùng với tiếng thét ba là chạy xô tới, thót lên ôm chặt lấy cổ ba, hôn ba cùng khắp. Những hành động diễn ra hối hả, cuống quýt đã thể hiện một tình yêu thương ba chân thành mạnh mẽ. Cuối cùng người cha ấy cũng đã được hưởng niềm hạnh phúc khi được ôm con vào lòng, được nghe tiếng gọi ba. Những giọt nước mắt hạnh phúc ấm áp trong tình ba con sau bao lâu xa cách.
Khi trở lại căn cứ, ông Sáu mang theo tâm trạng vừa nhớ con vừa ân hận vì trót đánh con. Ông dồn tất cả tình cảm ấy vào việc làm cho con một cây lược, hoàn thành lời hứa với con trong lúc lên đường. Quá trình làm lược của ông Sáu thật tỉ mỉ, cảm động. Khi kiếm được khúc ngà, anh hớn hở như một đứa trẻ được quà. Anh lấy vỏ đạn hai mươi li làm thành một cây cưa nhỏ, cưa khúc ngà thành từng miếng nhỏ. Những lúc rảnh rỗi, anh cưa từng chiếc răng lược cẩn thận, tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc. Không bao lâu sau, cây lược hoàn thành, dài hơn một tấc, bề ngang độ ba phân rưỡi, trên sống lưng lược anh còn kì công, tỉ mẩn từng nét khắc: “Yêu nhớ tặng Thu, con của ba”. Cây lược hoàn thành, nhớ con anh ít nhớ đến nỗi ân hận đánh con, nhớ con anh mong gặp lại con. Chiếc lược ngà ấy dù chưa chải được mái tóc con nhưng đã phần nào gỡ rối được tâm trạng anh. Trước lúc hi sinh, “hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được”, anh đưa tay vào túi, móc cây lược đưa cho bác Ba và nhìn bác Ba một hồi lâu, chỉ khi bác Ba hứa sẽ mang về trao tận tay cho con gái, ông mới nhắm mắt đi xuôi.
Câu chuyện về tình cha con sâu nặng được thể hiện thật sâu sắc, cảm động qua tài năng của nhà văn Nam Bộ: tác phẩm có một cốt truyện chặt chẽ, có sự đan xen giữa hai thời điểm hiện tại và quá khứ tạo cho câu chuyện đẹp như một huyền thoại giữa mênh mông sông nước Đồng Tháp. Tình huống truyện tự nhiên, kịch tính, bất ngờ có tính chất đảo ngược tình thế tạo cho câu chuyện bất ngờ, hấp dẫn, đồng thời làm nổi bật tình cha con trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh. Truyện cũng rất thành công trong việc miêu tả tâm lí nhân vật qua chuỗi các tình huống, hành động, lời nói, ánh mắt,… Tình phụ tử – mảnh tình cảm nơi sâu thẳm trái tim mà mỗi người lính luôn nâng niu đã được Nguyễn Quang Sáng khắc họa bằng chính cái tâm và cái tài của mình. “Chiếc lược ngà” – một câu chuyện cổ tích thời hiện đại đẹp như mơ mà nặng tình, nặng nghĩa. Truyện thuộc loại đọc đời nào cũng hay, là câu chuyện của muôn đời, một câu chuyện ca ngợi tình phụ tử ca ngợi nghĩa tình con người thật xứng đáng sống mãi với đời đời, đi vào tâm hồn mỗi người một cách tự nhiên mà thấm thía nhất.
Qua truyện ngắn, người đọc càng trân trọng tình cảm gia đình thiêng liêng, cao đẹp. Ta càng thấm thía hơn biết bao hi sinh, mất mát của đồng bào, đặc biệt đồng bào Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Những hi sinh anh dũng để cho ta có cuộc sống hòa bình như hôm nay.
Thảo luận về bài viết này